Naszą wędrówkę szlakiem drewnianego budownictwa sakralnego powiatu oleskiego rozpoczniemy właśnie tutaj. W rejonie Olesna skupiona jest duża część drewnianego budownictwa sakralnego Górnego Śląska. Jedną z najpiękniejszych budowli sakralnych wśród kościołów drewnianych Śląska jest leżący w odległości ok. 1,5 km w kierunku północnym od centrum miasta, kościół pw. św. Anny. Świątynia ta jest zabytkiem klasy zerowej, a jej makieta wraz z makietą wieży Eiffla, zdobiła światową wystawę sztuki architektonicznej w Nowym Jorku. Od tego zabytku rozpoczynamy naszą wędrówkę po powiecie oleskim, szlakiem drewnianych kościółków.
Kościół pielgrzymkowy pw. św. Anny, filialny, położony poza miastem, obecnie na terenie cmentarza. Pierwsza wzmianka o wybudowaniu tutaj kaplicy pochodzi z 1444 r. i wiąże się z legenda:

„… w podmiejskim, gęstym lesie wędrowała samotnie córka oleskiego mieszczanina. Kiedy napadła ją gromada zbójców dzieweczka uciekła chroniąc się pod olbrzymią, starą sosnę. Nie miała już siły uciekać dalej, więc płacząc zaniosła modlitwę do swej patronki św. Anny. Prośba została wysłuchana, gałęzie starego drzewa opadły, skutecznie chroniąc dzieweczkę przed szukającymi ją zbójcami. Ci zniechęceni odeszli a dzieweczka na pamiątkę cudownego ocalenia zawiesiła na pniu sosny wizerunek św. Anny”. (Pień tej sosny do dzisiaj można oglądać za głównym ołtarzem Kościoła).

Wieść o cudzie rozniosła się szeroko i odtąd liczni pielgrzymi przybywali w to miejsce prosząc o wstawiennictwo. Na ich potrzeby wybudowano pierwszą kaplicę, a już w 1518 r. powstał tu kościół. Wybudował go mistrz ciesielski Marcin Snopek, nie używając do budowy ani jednego żelaznego gwoździa. Sława kościoła i jego patronki rozniosła się na cały Śląsk, na uroczystości odpustowe przybywało tak wielu pielgrzymów, że w 1668 r. dobudowano do nawy głównej pięć kaplic odpustowych zdolnych pomieścić liczne rzesze pielgrzymujących. Tym samym określono ostatecznie główne przeznaczenie kościoła. Położony poza miastem przeznaczony był wyłącznie do celów odpustowych, związanych z kultem św. Anny. Ponieważ pielgrzymowanie na Górę św. Anny lub do Częstochowy wiązało się z długotrwałą podróżą takie lokalne ośrodki kultu cieszyły się popularnością. Kościół wybudowano w konstrukcji zrębowej, jest orientowany, wykonany z drewna. Jego wielka sława polega na tym, że budowniczy zastosował oryginalne rozwiązanie funkcjonalno- przestrzenne. Aby pomieścić jak największą ilość pielgrzymów, kaplice odpustowe dobudowane są na planie sześcioboku. Centralny ich punkt stanowi rozległa przestrzeń znajdująca się u podstawy wszystkich pięciu kaplic przykrytych kopuła, a z szóstego boku wychodzi prostokątny łącznik, łączący kaplice z kościołem i umożliwiający swobodny przepływ licznych rzesz pielgrzymów. Istnieje pogląd, że gwiaździsty kształt kościoła jest analogią do kwiatu róży znajdującej się w herbie Olesna. Konstrukcja ścian wsparta jest tutaj na łukach i fi larach, aby oświetlić tą przestrzeń zwieńczono ją wieżyczką, w ścianach której znajdują się liczne otwory okienne. Blisko 200 lat później od północnego-wschodu dobudowano do nawy głównej zakrystię i od tego czasu (1707 r.) kościół trwa w niezmienionym kształcie. Tylko nawę główną oparto na młodszym podmurowaniu. Nad chórem drewniana wieża, o ścianach oszalowanych, zwieńczona baniastym helmem. Nawa i prezbiterium posiadają płaski strop, samo prezbiterium zamknięte trójbocznie. Nad ołtarzem głównym wieżyczka na sygnaturkę. Wokół nawy głównej, prezbiterium i łącznika soboty wsparte na słupach. Dach kościoła i kaplic siodłowy, kryty gontem. Najcenniejszym zabytkiem tego kościoła był ołtarz szafowy, tzw. Tryptyk pochodzący z pracowni Wita Stwosza. W polu głównym ołtarza znajdowała się św. Anna z rodziną Matki Bożej, w otoczeniu fundatorów kościoła i rajców oleskich. Na skrzydłach ołtarza 4 sceny: Zwiastowanie; Nawiedzenie Narodzenie i Poklon Trzech Króli. Ołtarz zrabowano w 1994 r. a do chwili obecnej odzyskano pojedyncze fragmenty tryptyku. Ponadto w kościele gotyckie rzeźby św. Anna Samotrzecia oraz Pieta. Wokół kościoła cmentarz użytkowany do dzisiaj. Najstarsze nagrobki pochodzą z końca XVII w. Ciekawostką są nagrobne napisy zawierające typowo polskie nazwiska zapisane gotykiem”. Pogranicze Śląska było zawsze obszarem przenikania się kultury polskiej i niemieckiej. Ponadto zachowały się neogotyckie fi lary starego ogrodzenia cmentarza murowane, a w nich niższe z umieszczonymi Stacjami Drogi Krzyżowej. Najstarszym kościołem Olesna jest pochodzący z 1374 r. kościół św. Michała. Kościół ewangelicki pw. Krzyża Chrystusa wybudowano w 1853 r. Kościół parafialny pw. Bożego Ciała, neobarokowy, jest z 1913 r. Przy rynku usytuowany jest ratusz z 1820-21 r., spalony w 1945 r. i odbudowany po wojnie, jednak już bez wieżyczki. Przy Solnym Rynku pozostałości murów obronnych z XV w. Z Olesna udajemy się do Starego Olesna.

Kościół pielgrzymkowy pw. św. Anny, filialny, położony poza miastem, obecnie na terenie cmentarza. Pierwsza wzmianka o wybudowaniu tutaj kaplicy pochodzi z 1444 r. i wiąże się z legenda:… w podmiejskim, gęstym lesie wędrowała samotnie córka oleskiego mieszczanina. Kiedy napadła ją gromada zbójców dzieweczka uciekła chroniąc się pod olbrzymią, starą sosnę. Nie miała już siły uciekać dalej, więc płacząc zaniosła modlitwę do swej patronki św. Anny. Prośba została wysłuchana, gałęzie starego drzewa opadły, skutecznie chroniąc dzieweczkę przed szukającymi ją zbójcami. Ci zniechęceni odeszli a dzieweczka na pamiątkę cudownego ocalenia zawiesiła na pniu sosny wizerunek św. Anny”. (Pień tej sosny do dzisiaj można oglądać za głównym ołtarzem Kościoła). Wieść o cudzie rozniosła się szeroko i odtąd liczni pielgrzymi przybywali w to miejsce prosząc o wstawiennictwo. Na ich potrzeby wybudowano pierwszą kaplicę, a już w 1518 r. powstał tu kościół. Wybudował go mistrz ciesielski Marcin Snopek, nie używając do budowy ani jednego żelaznego gwoździa. Sława kościoła i jego patronki rozniosła się na cały Śląsk, na uroczystości odpustowe przybywało tak wielu pielgrzymów, że w 1668 r. dobudowano do nawy głównej pięć kaplic odpustowych zdolnych pomieścić liczne rzesze pielgrzymujących. Tym samym określono ostatecznie główne przeznaczenie kościoła. Położony pozą miastem przeznaczony był wyłącznie do celów odpustowych, związanych z kultem św. Anny. Ponieważ pielgrzymowanie na Górę św. Anny lub do Częstochowy wiązało się z długotrwałą podróżą takie lokalne ośrodki kultu cieszyły się popularnością. Kościół wybudowano w konstrukcji zrębowej, jest orientowany, wykonany z drewna. Jego wielka sława polega na tym, że budowniczy zastosował oryginalne rozwiązanie funkcjonalno- przestrzenne. Aby pomieścić jak największą ilość pielgrzymów, kaplice odpustowe dobudowane są na planie sześcioboku. Centralny ich punkt stanowi rozległa przestrzeń znajdująca się u podstawy wszystkich pięciu kaplic przykrytych kopuła, a z szóstego boku wychodzi prostokątny łącznik, łączący kaplice z kościołem i umożliwiający swobodny przepływ licznych rzesz pielgrzymów. Istnieje pogląd, że gwiaździsty kształt kościoła jest analogią do kwiatu róży znajdującej się w herbie Olesna. Konstrukcja ścian wsparta jest tutaj na łukach i fi larach, aby oświetlić tą przestrzeń zwieńczono ją wieżyczką w ścianach której znajdują się liczne otwory okienne. Blisko 200 lat później od północnego-wschodu dobudowano do nawy głównej zakrystię i od tego czasu (1707 r.) kościół trwa w niezmienionym kształcie. Tylko nawę główną oparto na młodszym podmurowaniu. Nad chórem drewniana wieża, o ścianach oszalowanych, zwieńczona baniastym helmem. Nawa i prezbiterium posiadają płaski strop, samo prezbiterium zamknięte trójbocznie. Nad ołtarzem głównym wieżyczka na sygnaturkę. Wokół nawy głównej, prezbiterium i łącznika soboty wsparte na słupach. Dach kościoła i kaplic siodłowy, kryty gontem. Najcenniejszym zabytkiem tego kościoła był ołtarz szafowy, tzw. Tryptyk pochodzący z pracowni Wita Stwosza. W polu głównym ołtarza znajdowała się św. Anna z rodziną Matki Bożej, w otoczeniu fundatorów kościoła i rajców oleskich. Na skrzydłach ołtarza 4 sceny: Zwiastowanie; Nawiedzenie Narodzenie i Poklon Trzech Króli. Oltarz zrabowano w 1994 r. a do chwili obecnej odzyskano pojedyncze fragmenty tryptyku. Ponadto w kościele gotyckie rzeźby Św. Anna Samotrzecia oraz Pieta. Wokół kościoła cmentarz użytkowany do dzisiaj. Najstarsze nagrobki pochodzą z końca XVII w. Ciekawostką są nagrobne napisy zawierające typowo polskie nazwiska zapisane gotykiem”. Pogranicze Śląska było zawsze obszarem przenikania się kultury polskiej i niemieckiej. Ponadto zachowały się neogotyckie fi lary starego ogrodzenia cmentarza murowane, a w nich niższe z umieszczonymi Stacjami Drogi Krzyżowej. Najstarszym kościołem Olesna jest pochodzący z 1374 r. kościół św. Michała. Kościół ewangelicki pw. Krzyża Chrystusa wybudowano w 1853 r. Kościół parafialny pw. Bożego Ciała, neobarokowy, jest z 1913 r. Przy rynku usytuowany jest ratusz z 1820-21 r., spalony w 1945 r. i odbudowany po wojnie, jednak już bez wieżyczki. Przy Solnym Rynku pozostałości murów obronnych z XV w. Z Olesna udajemy się do Starego Olesna.